Functie van amandelen: hoe houd je ze gezond

Wat zijn amandelen precies en waar zitten ze?

De amandelen zijn kleine, ovale weefselkussentjes die zich op verschillende plekken in de keelholte bevinden. Je hebt drie soorten amandelen: 

• Keelamandelen (palatine tonsils): liggen achterin de mond, zijn links en rechts van de huig zichtbaar
• Neusamandel (pharyngeal tonsil): ligt net achter de neusholte
• Tongamandelen (lingual tonsil): bevinden zich op het oppervlak van de tong

Van alle amandelen zijn de keelamandelen als enige zichtbaar wanneer je je mond opendoet, dus hier denk je meestal aan als je het over je amandelen hebt. Deze amandelen kunnen er bobbelig uitzien en worden bij terugkerende infecties soms verwijderd tijdens een tonsillectomie.

Wat voor functie hebben de amandelen?

Waarvoor dienen de amandelen en wat is hun belangrijkste taak? Je amandelen zijn nuttige onderdelen van je immuunsysteem die ziekteverwekkers bestrijden en je gezond houden. Al het amandelweefsel in de keel vormt samen een ‘ring’ die je beschermt tegen schadelijke virussen en bacteriën. Je amandelen zijn eigenlijk een soort poortwachters die alle andere onderdelen van je immuunsysteem activeren.

De amandelen bestaan uit lymfeweefsel, dat allerlei stoffen bevat die je lichaam nodig heeft om ziektes te bestrijden. Dit zijn onder andere macrofagen en lymfocyten. Macrofagen slokken binnengedrongen ziekteverwekkers onmiddellijk op en lymfocyten ‘onthouden’ de invasie, zodat je lichaam bij een volgende infectie sneller kan reageren.

Waarom zou je amandelen niet verwijderen?

Enkele onderzoeken hebben aangetoond dat het verwijderen van de amandelen geen negatieve gevolgen heeft voor de gezondheid. Bovendien bestaat het lymfestelsel ook uit andere klieren en organen die een grotere rol lijken te spelen in de afweer dan de kleine keelamandelen.

Je zou dus makkelijk kunnen denken dat je je keelamandelen niet echt nodig hebt.

Een onderzoek dat in september 2017 werd gepubliceerd, wijst echter op precies het tegenovergestelde.

In een universitair ziekenhuis in Duitsland werden de operatief verwijderde amandelen van 20 volwassenen patiënten onderzocht. Het weefsel werd geanalyseerd om te zien hoe het reageerde op ziekteverwekkers.

Uit het onderzoek bleek dat het amandelweefsel van verschillende mensen, die dus verschillende infecties hadden doorgemaakt, inderdaad verschillend reageerde op ziekteverwekkers. Dit wijst erop dat de amandelen het vermogen hebben om verschillende ziekteverwekkers te identificeren en de afweerreactie hierop aan te passen.

Na een grondige analyse van hun bevindingen, stelden de onderzoekers het volgende:

“Deze onderzoeksgegevens bevestigen het idee dat de amandelen functionele onderdelen van het immuunsysteem zijn en duiden erop dat tonsillotomie, ofwel een gedeeltelijke verwijdering van de amandelen, vaker moet worden overwogen als alternatief voor tonsillectomie in het geval van chronische ontstekingen bij volwassenen.”

Kort samengevat wijst dit onderzoek erop dat de amandelen een essentieel onderdeel zijn van het immuunsysteem. Haastige spoed is zelden goed, en dit geldt ook voor het verwijderen van je keelamandelen. Naarmate toekomstige onderzoeken de rol van de amandelen verder in kaart brengen, zullen deze kleine orgaantjes een steeds belangrijkere rol in de immunologie gaan spelen.

Je amandelen zijn dus onmisbaar voor een gezond lichaam, maar dat neemt niet weg dat ze af en toe voor problemen kunnen zorgen.

Amandelen en gezondheidsproblemen

Maar waarom laten mensen hun keelamandelen verwijderen als ze zo’n belangrijke functie hebben? Er zijn enkele vervelende aandoeningen die aanleiding kunnen zijn voor een tonsillectomie:

• Chronische infecties van de amandelen, die niet reageren op antibiotica
• Terugkerende streptokokkeninfecties
• Ziekte van Pfeiffer
• Kanker

Het komt zelden voor dat het verwijderen van de keelamandelen écht noodzakelijk is. De meeste mensen hebben last van onschuldige klachten, zoals een slechte adem of amandelstenen. Deze klachten zijn meestal te wijten aan cryptische amandelen, ofwel amandelen met diepe groeven en holtes, waar bacteriën zich gemakkelijk in kunnen nestelen. Het goede nieuws is dat je deze problemen eenvoudig thuis kunt oplossen met een goede mondverzorging.

Hoe houd je gezonde keel amandelen?

Gezonde amandelen dragen bij aan een frisse adem en een optimaal functionerend immuunsysteem. Aangezien de keel amandelen zich op een prominente plek in de mondholte bevinden, kunnen er vrij snel ophopingen van voedselresten en bacteriën ontstaan. Hierdoor kun je last krijgen van amandelstenen en een slechte adem. Gelukkig zijn de keelamandelen goed zichtbaar en kun je ze zelf schoonhouden, waardoor de functie van amandelen in het afweersysteem beter behouden blijft.

Zo houd je je keelamandelen schoon:

1. Zorg voor een goede mondhygiëne: hoe minder viezigheid er op je tanden en tandvlees zit, hoe minder er op je amandelen terechtkomt. Poets en flos dagelijks om tandplakbacteriën te verwijderen. Spoel je mond na elke maaltijd met water om te voorkomen dat voedselrestjes zich in de amandelholtes nestelen.

2. Gorgel met zout water: spoel en gorgel een of twee keer per dag met warm, zout water om de ophoping van bacteriën te vertragen en pijnlijke amandelen te verlichten.

3. Schraap je tong: je tong heeft een zeer ruw oppervlak dat veel bacteriën en voedselrestjes kan vasthouden. Door je tong dagelijks te schrapen, voorkom je dat deze aanslag zich naar de amandelen verplaatst, waar het tot amandelstenen en een slechte adem kan leiden.

4. Reinig je amandelen: het reinigen van je amandelen is de meest effectieve preventieve stap die je kunt nemen tegen een slechte adem en ontstoken amandelen. Het voorkomt ook het ontstaan van amandelstenen.

Het belang van goed fuctionerende amandelen voor volwassenen

Helaas worden er elk jaar schrikbarend veel onnodige tonsillectomieën uitgevoerd. De Zuid-Afrikaanse KNO-arts Martin Young legt uit waarom deze ingreep wereldwijd gezien het vaakst wordt uitgevoerd in zijn land: “Patiënten benaderen een arts en vragen om een tonsillectomie, gewoon omdat ze ervan overtuigd zijn dat zijzelf, of hun kind, dat nodig hebben. Artsen profiteren vervolgens van deze onwetendheid en voeren de operatie uit zonder alternatieven te bieden, omdat het simpelweg meer winst oplevert.”

Volgens een onderzoek uit 2013 zijn bij gemiddeld 1800 op de 100.000 Zuid-Afrikaanse jongeren de keelamandelen operatief verwijderd.

Alleen al in de Verenigde Staten worden er jaarlijks 530.000 tonsillectomieën bij kinderen uitgevoerd.

Je amandelen zijn nuttig, dus laat ze niet zomaar verwijderen

Je amandelen zijn een belangrijk onderdeel van je lichaam, dus laat ze alleen operatief verwijderen als het absoluut noodzakelijk is. Het onderstaande onderzoek is nog een goede reden om geen afscheid te nemen van je amandelen en je goed te laten informeren over de functie.

De Universiteit van Melbourne analyseerde de medische dossiers van bijna 1,2 miljoen mensen bij wie de amandelen als kind waren verwijderd. De onderzoekers ontdekten dat maar liefst één op de vijf last had van aandoeningen aan de bovenste luchtwegen. Door deze gegevens te vergelijken met de medische dossiers van mensen die géén tonsillectomie hadden ondergaan, kwam er een interessant gegeven boven tafel: volwassenen bij wie de keelamandelen als kind waren verwijderd, hadden bijna drie keer zoveel kans op aandoeningen aan de bovenste luchtwegen, dan mensen bij die de keelamandelen nog intact waren.

Ook wees dit onderzoek erop dat mensen die hun keelamandelen laten verwijderen een groter risico lopen op aandoeningen zoals:

• Astma
• Allergieën
• Griep
• Longontsteking

Het mag duidelijk zijn dat je amandelen wel degelijk een belangrijke functie hebben, dus laat ze hun werk doen om jou gezond te houden!

Je amandelen schoon en gezond houden is makkelijker dan je denkt, dankzij Oravix. Onze zorgvuldig ontworpen hulpmiddelen zijn ideaal om je amandelen moeiteloos schoon te maken. Door goed voor je amandelen te zorgen, blijven ze optimaal functioneren en blijf jij gezond.